TASARIM TESCİLİ Nedir / Tasarım Tescili Nasıl Yapılır /
Tasarım Tescilinin Önemi / Tasarım Nasıl Tescillenir
Tasarım nedir?
554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunmasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamede endüstriyel tasarımı kavramı şu şeklide tanımlanmaktadır;
“Tasarım, bir ürünün tümü, veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder.”
Neden Tasarım?
Sınırların kalktığı küresel rekabet ortamında, sektörde faaliyet gösteren diğer firmalarla yarışta öne çıkmak, müşteri beklentilerine cevap vermek ve memnuniyetini en üst seviyeye çıkarmak, ürün kalitesinin artırılması, etkin pazarlama faaliyetleri ile yapılabileceği gibi günümüz ekonomisinde tasarım yolu ile bu hedefe ulaşmış bir çok kuruluş bulunmaktadır.
Yapılan araştırmalar, tüketici ürün tercihinde marka, kalite, fiyat gibi unsurların yanı sıra ürünlerin dış görünümünün de oldukça etkili olduğunu göstermektedir. Hatta çoğu zaman tüketiciye aynı kaliteyi sunan iki ürün arasında, dış görünüş ürün tercihinde en etkin rolü üstlenmektedir.
Bu nedenle, yeni, sürekli değişim gösteren insan ihtiyaçlarına cevap verebilen, ergonomik ve estetik niteliğe sahip tasarımlar ortaya çıkarmak, fikir sahiplerine ekonomik anlamda gün geçtikçe artan kazanımlar sağlamaktadır.
Tasarımımı Neden Korumalıyım?
Tasarım modern bir toplumda giderek artan bir öneme sahip olmaya başlamıştır. Günümüz ticari hayatında, özgün ve yeni tasarımların geliştirilerek tüketicinin beğenisine sunulması ticari başarı elde etme noktasında tek başına yeterli olmamaktadır. Birer fikir ürünü olan tasarımların tüketici açısından çekici bulunması başarılı tasarım kavramını oluşturmakla beraber rekabet gücünü artırıcı unsur olmakta ve bu alanda başarıya ulaşmada etkin rol oynamaktadır. Başarılı bir tasarım ise hayal gücü, üstün emek ve ek yatırımlara ihtiyaç duymaktadır.
Yapılan yatırımların, sarf edilen emeğin ve ürüne dönüşen fikrin korunmasının önemi bu noktada ortaya çıkmaktadır. Koruma ile elde edilen, tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın başka kişilerce tasarımın ticari amaçla kullanımını engelleme hakkı, yapılan yatırımların, hem ekonomik hem de sosyal anlamda geri dönüşümü açısından oldukça önemli olmaktadır. Aksi takdirde, özgün ve yeni tasarımlar fikir hırsızlığı, kopyalama ve taklit gibi tehditlerle karşı karşıya kalacak ve hakkın savunulması oldukça zorlaşacaktır.
Tasarım Tescili Süreci Neleri İçerir?
Ülkemizde endüstriyel tasarımların tescil süreci özet olarak şekli inceleme, endüstriyel tasarım siciline kayıt ve yayın, itirazlar ve belgelendirme olarak dört ana işlem sürecinden oluşmaktadır.
Şekli İnceleme: Başvuru için gerekli evrakların başvuruda sunulup sunulmadığı, sunulmuş ise bu evrakların ilgili Yönetmelik maddelerinde açıkça ifade edilen nitelikte olup olmadığının incelenmesidir.
Endüstriyel Tasarım Sicile Kayıt ve Yayımlama: Endüstriyel tasarım tescil başvuruları Endüstriyel Tasarım Siciline kaydedilmesi ve ilgili ilk Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteninde yayınlanmasıdır.
Tescile İtiraz: Yayınlanan tasarımlara, yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına sahip olmadığı gerekçesiyle yada hak sahipliğine dayanarak ilân tarihinden itibaren altı ay içinde Enstitü nezdinde itiraz edilmesidir. İtiraz edilen tasarımın hak sahipliği ile, yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına sahip olup olmadığı sunulan belgeler ışığında Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenir.
Belgelendirme: 6 aylık yasal itiraz süresi içerisinde endüstriyel tasarım tesciline ilişkin itirazda bulunulmaması yada yapılan itirazların reddedilmesi tasarım tescil belgesinin hazırlanmasıdır
554 Sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, bir tasarım tescil başvurusu başvuru aşamasında “yenilik” ve “ayırt edici nitelik” kriterlerine göre incelemeye tabi tutulmamaktadır. Endüstriyel tasarım tescil sistemi, itiraza dayalı incelemesiz bir sistemdir.
Tasarım Tescili ile Korunan Nedir?
Tasarım tescili ürünün görünüm özelliklerini koruma altına alan bir sistemdir.
Biraz daha açık bir ifade ile tasarım tecilinde ürünün işlevi koruma kapsamına dahil edilmemektedir. Yüzyıllardan beri aynı işlevi yerine getirmek için kullanılan ürünler, farklı görsel özelliklere sahip olabilmekte ve bu sayede tasarım tescili ile korunabilmektedir. Bir başka ifadeyle tasarım tescili ile koruma altına alınann, ürünün kullanıcıya sağladığı fayda yada ürünün sahip olduğu fonksiyonel özellik değil, ürüne has özgün tasarım özellikleridir.
Hangi Tasarımlar Korunamaz?
KHK’da tasarım koruması dışında kalan tasarımlar şöyle belirlenmiştir;
• Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar ile kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar,
• Teknik fonksiyonun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar,
• Tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü, başka bir ürüne mekanik olarak
monte edebilmek veya bağlayabilmek için ancak belirli biçim ve boyutlarda
üretilebilen tasarımlar.
Ayrıca Endüstriyel Tasarım koruması;
• Üretim yöntemi,
• Ürünün kullanım amacı,
• Ürünün teknik faydaları,
• Ürünün fonksiyonel özellikleri
gibi konulan kapsamamaktadır.
Korumadan Kimler Yararlanabilir?
554 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sağlanan korumadan, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları veya Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ikametgahı veya idari merkezi bulunan ya da sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile Paris veya Bern Sözleşmeleri yahut Dünya Ticaret Örgütünü Kuran Anlaşmanın eki TRIP’s hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler yararlanır.Bu maddenin birinci fıkrası hükmü kapsamı dışında kalmasına rağmen, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere kanunen ve fiilen tasarım koruması tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tüzel kişiler de karşılıklılık ilkesi uyarınca Türkiye’de tasarım korumasından yararlanır.
Şekli İnceleme
Ülkemizde endüstriyel tasarımların tescil süreci özet olarak şekli inceleme, endüstriyel tasarım siciline kayıt ve yayın, itirazlar ve belgelendirme olarak dört ana işlem sürecinden oluşmaktadır.
Şekli İnceleme: Tasarım tescil başvurularının ilgili KHK’nın 3.maddesi hükmünce yapılan re’sen inceleme ile başvurunun Yönetmelikte öngörülen hükümler çerçevesinde incelenmesidir. Yapılan re’sen inceleme, bu madde altında ifade edilen tasarım ve ürün tanımlarına göre başvuruların incelenmesi ve bu tanımlar dışında kalan başvuruların reddedilmesi işleminden oluşmaktadır. Şekli inceleme ise başvuru için gerekli evrakların başvuruda sunulup sunulmadığı, sunulmuş ise bu evrakların ilgili Yönetmelik maddelerinde açıkça ifade edilen nitelikte olup olmadığının incelenmesidir.
Tasarım tescil başvurularının şekli eksiklik içermesi durumunda Enstitü, başvuru sahibine veya vekiline bu eksiklerin giderilmesi için süre tanımaktadır. Şekli eksiklik olarak bildirilen unsurların süresi içerisinde giderilmemesi, endüstriyel tasarım tescil başvurusunun iptali ile sonuçlanmaktadır.
Hükümsüzlük
Tasarım tescilinin hükümsüz kılınması söz konusu olabilmektedir. Yetkili bir mahkeme tarafından tasarım tesciline ilişkin hükümsüzlük kararı,
• Tasarımın koruma şartlarına sahip olmağının ispat edilmesi (Yenilik ve ayırt edici nitelik vasfına haiz olmayan tasarımlar, kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı tasarımlar, koruma kapsamı dışında kalan tasarımlar)
• Hak sahipliğinin başka kişi veya kişilere ait olduğu ispat edilmişse,
• Sonradan kamuya açıklanan aynı veya benzer nitelikteki diğer bir tasarımın başvuru tarihinin kendisinden daha önce olması halinde verilebilmektedir.
