FAYDALI MODEL Nedir / Faydalı Model Nasıl Alınır / Faydalı Model İşlemleri ve Yararları

Faydalı Model “küçük patent” olarak da nitelendirilmekte olup, Faydalı Model Belgesi ile özellikle küçük ve orta ölçekli sanayicilerimizin ve her türlü araştırma kuruluşlarımızın buluş yapmaları ve bunları sanayiye uygulamaları özendirilmektedir.

Bir buluşun Faydalı Model verilerek korunabilmesi için gerekli kriterler nelerdir?

Yenilik;
Başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.

Sanayiye uygulanabilirlik,
Buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.

FAYDALI MODEL BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ BELGELER (Patent Başvurusu için gereken belgelerle aynıdır) Yeni buluşları korumak için verilen bir başka belge türü de Faydalı Model Belgesi’dir. Faydalı Model Belgesi ile Patent arasında, belgelendirme, inceleme ve değerlendirme şekli bakımından fark vardır. Faydalı Model Belgesi verilerek sağlanan koruma, patente kıyasla daha kısa sürelidir. Buluşa patent ya da Faydalı Model Belgesi verilmesi ile ilgili tercihi buluş sahibi yapmaktadır.

Bir buluşun Faydalı Model verilerek korunabilmesi için gerekli kriterler

1- Yenilik;

Başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.

2- Sanayiye uygulanabilirlik;

Buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.

PATENT ve FAYDALI MODEL ARASINDAKİ FARKLAR

1- Faydalı Modelde, tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri aranmaz,

2- Koruma süreleri farklıdır,

3- Araştırma ve inceleme işlemlerinin olmaması nedeniyle patent verilmesine oranla faydalı model belgesinin verilmesi, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir.

Faydalı Model Başvurusu İçin Gerekli Evraklar

Başvuru dilekçesi, (bir nüsha ekteki örneğe uygun olarak, Faydalı Model başvuruları FM1/551 A3 normunda düz antetsiz beyaz kağıda daktilo veya bilgisayar yazıcısıyla doldurulmuş olacaktır.

Buluşu açıklayan tarifname, (üç nüsha)

Faydalı Modelle korunması istenilen buluşun unsur veya unsurlarını kapsayan istem veya istemler (üç nüsha)

Tarifnamede, istem veya istemlerde atıf yapılan resimler, (üç nüsha)

Özet, üç nüsha, buluşu 50 ile 100 kelime arasında anlatan özet (üç nüsha)

Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir belge aslı

Faydalı Model Belgesi Verilemeyecek Konular Nelerdir?

Patent verilemeyecek konulara ek olarak usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünler ile kimyasal maddeler hakkında faydalı model belgesi verilmez.

PATENT VE FAYDALI MODEL ARASINDAKİ FARKLAR

Faydalı Modelde, tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri aranmaz,

Koruma süreleri farklıdır,

İncelemeli Patent 20 yıl,

İncelemesiz Patent 7 yıl

Faydalı Model Belgesi 10 yıl süre ile korunur. Koruma süresi sona eren patent ve faydalı modeller halka mal olur.

Araştırma ve inceleme işlemlerinin olmaması nedeniyle patent verilmesine oranla faydalı model belgesinin verilmesi, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir.

Faydalı Model, Türkiye’de ve dünyada yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşların sahiplerine belirli bir süre (10 yıl), bu buluş konusu ürünü üretme ve pazarlama hakkının tanınmasıdır. Faydalı model belgesi verilmesi işlemleri, patent verilmesine oranla, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişlidir. Faydalı model koruması elde etme işlemlerinin basit ve ucuz olmasının, özellikle küçük ve orta ölçekli sanayicilerimizin ve araştırma kuruluşlarımızın buluş yapmalarını ve bunları sanayiye uygulamalarını özendireceği düşünülmüştür. Diğer taraftan, özellikle günümüzde, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin gerçekleştirdiği yeniliklerin, rakiplerce hemen hemen aynısının yapılarak taklit edilmesi tehlikesi mevcuttur. Küçük ve orta büyüklükteki bu işletmelerin, mütevazı de olsa, bu buluşlarını faydalı model belgesi vererek korumak, onların ekonomik varlıklarının idamesine hizmet edecektir. Başka bir deyişle, faydalı model koruması, tecavüz fiillerine karşı, patent korumasına oranla daha çabuk ve seri bir işlev görecek şekilde düzenlenmiştir.

Öte yandan patent verilemeyecek konulara ek olarak usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen ürünl AMACI    :

 

Buluş sahibinin buluş konusu ürününü belli bir süre üretme, kullanma veya satma hakkının koruma altına alınarak buluşunun kullanımı üzerinde belirli bir süre tekel oluşturmasını sağlamaktır.

Tescilin Yararları; Bu sayede buluş sahibi yeni buluşlar için teşvik edilmekte, buluşların sanayiye uygulanması ile teknik ve sosyal ilerlemenin gelişmesi sağlanmakta ve patent koruma süresi biten buluşlar transfer edilerek gelişmekte olan ülkelerin kullanımına sokulabilmektedir.

TANIMI:

Küçük patent veya buluş da denilen Faydalı Model basit formüllere ve ilkelere dayanan, bazı gereksinmelere cevap veren teknik çözümlerdir.

 

SÜRECİ           :

 

Faydalı Modellerinin korunması işlemi TPE tarafından 551 Sayılı KHK’nin ilgili hükümleri doğrultusunda yapılmaktadır.

Bir buluşun faydalı model tescili ile korunabilmesi için ;

1. Yeni olması,
2. Sanayiye uygulanabilir.

olması gerekmektedir.

Yenilik; Dünyanın herhangi bir ülkesinde olmayan bir tekniğin bulunmasıdır. Yani tekniğin bilinen durumuna dâhil olmayan buluş yenidir.

Sanayiye uygulanabilir olması; Tarım dâhil tüm sanayi kollarında teknik bir sorunun çözümü için uygulanabilmesidir.

Tescil hakkı; Buluşu yapana veya haleflerine aittir. Patent almak için ilk başvuran kişi aksi mahkemece kanıtlanıncaya kadar patent isteme ve korunma hakkının sahibidir.

Tescilde öncelik hakkı; Aynı konuda buluş yapanlardan hangisi önce başvuru yapmışsa o başvuru ve faydalı model tescili korunmaktadır.

Başvurunun yapılması; TPE, Faydalı Modellerin tescil başvuruları için gerekli ( dilekçe, vekâletname, tarifname, istemler, ücret vb. ) evrakların var olup olmadığını şekli şartlara uygunluk yönünden inceler. Herhangi bir eksiklik yok ise başvurunun kabul edildiğini başvurana bildirilir.

Korumanın başlaması; Dilekçenin TPE tarafından alındığı tarih, saat ve dakika itibarı ile başvuru süreci ve koruma başlamış olur. Başvurular patent siciline kayıt edilir ve Resmi Patent Bülteni’nde yayınlanarak ilan edilir.

İtiraz hakkı; Yayın tarihinden itibaren 6 ( altı ) ay süre içinde üçüncü kişiler, ilanı yapılmış faydalı modelin içeriği ile ilgili görüşlerini TPE’ne bildirebilirler. Enstitü tarafından bu görüşler başvuru sahibine kendi görüşlerini 3 ( üç ) ay içinde bildirmesi için gönderilir.

Tescilin verilmesi; Üçüncü kişilerin görüşlerini inceleyen başvuru sahibi TPE’ne cevabını bildirir. TPE başvuru sahibinin cevabını yeterli bulması durumunda faydalı model tesciline karar vererek kararını patent siciline kaydeder ve resmi patent gazetesinde ilan eder.

Koruma süresi; Faydalı modelin koruması başvuru tarihinden itibaren 10 ( on ) yıldır.

Koruma sınırı; Faydalı Model korumasının diğer ülkelerde de geçerli olabilmesi ancak bu ülkelerde de tescili ile mümkündür.

NOT     : Faydalı model tescili için buluş sahibi olan herkes başvuruda bulunabilir. Ancak gerek bahse konu süreçler, gerek tarifnamenin ve istemleri yapılması, gerekse ücretlerin ödenmesi yönünden çok önemli olup, yapılacak bir yanlışlık veya gecikme sonucu patent/faydalı model korumasını ve tekel hakkınızı kaybedebilirsiniz. Bu durumda buluş toplumun malı olur ve isteyen herkes buluşunuzdan faydalanma hakkını elde eder.

FAYDALI MODEL TESCİLİNİN SAHİBİNE SAĞLADIĞI HAKLAR:

Faydalı Model hakkı sahibi, ürünlerin ithal veya yerli olup olmadığına bakılmaksızın patent hakkından yani koruma ve tekel hakkından yararlanır.

Faydalı Model tescili veya başvurusu devredilebilir, miras yolu ile intikal edebilir, lisans verilebilir veya rehin edilebilir.

Faydalı modelin kullanımı başka bir faydalı modele bağlı olması durumunda zorunlu lisans alınabilir.

Faydalı Model sahibinin, üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak aşağıda sayılanları önleme yetkisi vardır.

Tescil konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka hangi nedenle olursa olsun elde bulundurulmasını,

Tescilin koruduğu ve tekel hakkı verdiği haklara tecavüz halinde hukuk ve ceza davaları açma hakkı vardır.

FAYDALI MODEL HAKLARINA KARŞI YAPILAN TECAVÜZ VE İHLAL HALLERİNDE MAHKEMECE VERİLECEK YAPTIRIMLAR:

Patent hakkı mutlak hak olup bu haklar, hak sahibi tarafından herkese karşı ileri sürülebilir.

Tecavüz ve İhlal Halinde Açılabilecek Hukuk Davaları:

1.       Tecavüzün önlenmesi davası

2.       Tecavüzün durdurulması davası

3.       Tecavüzün giderilmesi davası

4.       Tecavüzün tespiti davası

5.       Tazminat davaları

·         Maddi tazminat davası

·         Manevi tazminat davası

·         İtibari tazminat davası

6.       El koyma

7.       Ürünler ve araçlar üzerinde mülkiyet hakkı tanınması

8.       Şekil değiştirme veya imha

9.       Mahkeme kararının ilgililere tebliği

10.     Kararın kamuya ilan yolu ile duyurulması ve hükmün ilanı

11.     İhtiyati tedbir

 

Tecavüz ve İhlal Hallerinde Mahkemece Verilecek Cezalar:

1.Faydalı model belgesi almak amacıyla yanlış ve yanıltıcı bildirimde bulunanlar, gerçeğe aykırı olarak kendini faydalı model hakkına sahip olarak gösterenler ile eşyanın faydalı model olduğunu gösteren işareti kaldıranlar hakkında;

1 ( bir ) yıldan 2 ( iki ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir,

14.000 ( on dört bin ) YTL’ den 27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ ye kadar para cezasın hükmedilebilir.

Her iki cezaya birden hükmedilebilir.

2.Faydalı model ile korunan bir buluşun sahibi olmadığına, koruma süresinin bittiğine, faydalı modelin hükümsüzlüğüne karar verildiği halde ürün üzerinde koruma olduğu zannını uyandıranlar, satışa çıkarılan eşyaya veya ambalajlara veya ticaret evrakına veya ilanlarına ve reklamlarına korunan bir patentle ilgisi olduğu zannını uyandıranlar ile yetkisi olmadığı halde, faydalı model üzerindeki hakların birini veya bu haklarla ilgili lisansı devretmek, rehin etmek veya bu haklar üzerinde herhangi bir tasarrufta bulunanlar hakkında;

2 ( iki ) yıldan 3 ( üç ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir,

27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ den 46.000 ( kırk altı bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir.

Her iki cezaya birden hükmedilebilir.

3.551 sayılı KHK’nin 136ncı maddesinde tecavüz fiilleri aşağıda belirtilmiş olup;

a. Faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek,

b. Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari amaçla elde bulundurmak veya uygulamak suretiyle kullanmak,

c.Faydalı model sahibinin izni olmadan buluş konusu usulü kullanmak veya buluş konusu usulden doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek ve uygulamaya koymak suretiyle kullanmak,

d.Faydalı model sahibi tarafından lisans haklarını izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek,

e.Yukarıda sayılan fiillere iştirak veya yardım veya teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlar altında olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,

f.Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın nereden alındığını veya sağlandığını bildirmekten kaçınmak,

Yukarıda belirtilen fiilleri işleyenler hakkında       ;

2 ( iki ) yıldan 4 ( dört ) yıla kadar hapis cezasına hükmedilebilir,

27.000 ( yirmi yedi bin ) YTL’ den 46.000 ( kırk altı bin ) YTL’ ye kadar para cezasına hükmedilebilir.

Her iki cezaya birden hükmedilebilir.

Ayrıca iş yerlerinin 1 ( bir ) yıldan az olmamak üzere kapatılmasına ve aynı süre ticaretten men edilmelerine hükmedilebilir. Tecavüzde kullanılan eşya ve bunları üretmeye yarayan araç, gereç, cihaz, makine gibi vasıtalara el konabilir veya imha edilebilir.

4. Tecavüz sonucu meydana gelen maddi ve manevi zararları gidermek amacıyla, mütecavizler hakkında;

·          Maddi tazminat ödemeye hükmedilebilir,

·          Manevi tazminat ödemeye hükmedilebilir,

·          İtibari tazminat ödemeye hükmedilebilir,

·          İhtiyati tedbir amacıyla üretilen veya ithal edilen ürünlere el konulmasına hükmedebilir.

·          Bahse konu tüm cezalara birden hükmedilebilir.